De Keuze
Een verzetsleider die bij de geslaagde overval op de Leeuwarder gevangenis 51 mensen bevrijdt uit handen van de Duitsers. Die was goed, dat is duidelijk. Een houthandelaar die in de Tweede Wereldoorlog houtblokjes voor gasgeneratoren levert aan de Duitsers. Die was fout.
Maar wat nou als dit dezelfde persoon was?
Dat is namelijk het geval, zoals je in deze krant kunt lezen in het verhaal over Piet Oberman. Vlak na de Tweede Wereldoorlog hadden mensen behoefte aan houvast over wat goed en fout was. Volgens historicus Chris van der Heijden waren de meeste Nederlanders tijdens de oorlog niet goed of fout, maar grijs: vooral bezig met het voortzetten van hun eigen leven.
‘It is altyd de fraach hoe’t jo sels west hienen ûnder dy omstannichheden’, zo stelt Oebele Vries in een interview in deze krant over zijn boek over Jan Bartele Vries uit Westergeast, een ‘foute’ Fries over wie men liever zwijgt. Toch zie je dat er steeds meer aandacht komt voor persoonlijke verhalen. Niet alleen van verzetshelden, maar ook van slachtoffers en mensen die ‘fout’ waren in de oorlog. Op deze manier krijg je een compleet beeld van de oorlog.
Vandaar dat wij in dit aprilnummer van de Westereender oorlogsverhalen vanuit verschillende invalshoeken vertellen. Dus niet alleen het verhaal van de verzetshelden en de verraders, maar ook van ‘gewone’ inwoners uit Noordoost-Friesland. Zo maakt het verhaal over de 11-jarige Pieter Dantuma uit Broeksterwâld, op pagina 15, indruk op mij. Hij was op het verkeerde moment op de verkeerde plaats.
Ik vraag me weleens af waarom verhalen over de Tweede Wereldoorlog ook 78 jaar na dato nog altijd blijven boeien. ,,Het zet je op scherp’’, zei een vriend laatst tegen mij die ook altijd naar series en documentaires over de oorlog kijkt. ,,We leven gelukkig niet in oorlog, maar door die verhalen ga je wel nadenken over hoe je zelf in het leven staat. Neem je het op de werkvloer bijvoorbeeld op voor de persoon die alleen staat, of ga je tegen beter weten in met de meute mee.’’
Daarmee sloeg hij de spijker op z’n kop. We hebben niet altijd invloed op de omstandigheden, maar we kunnen wel zelf kiezen hoe we hiermee omgaan. Zelfs in de oorlog, zo bewijst Edith Eva Eger met haar boek ‘De Keuze – leven in vrijheid’. Zij schrijft: ‘We kunnen er niet voor kiezen om een leven te leiden dat vrij is van pijn. Maar we kunnen wel de keuze maken om vrij te zijn, ongeacht wat ons overkomt. Niemand kan van jou een slachtoffer maken, dat kan alleen jijzelf’.
Edith Eva Eger werd in de Tweede Wereldoorlog gedeporteerd naar Auschwitz, moest daar dansen voor de beruchte nazi-dokter Josef Mengele en overleefde de holocaust. Zij inspireert mensen nog steeds om zich uit hun eigen gedachten te bevrijden met de woorden: ‘Ik nodig je uit om de keuze te maken vrij te zijn’.
Klasina van der Werf
Maar wat nou als dit dezelfde persoon was?
Dat is namelijk het geval, zoals je in deze krant kunt lezen in het verhaal over Piet Oberman. Vlak na de Tweede Wereldoorlog hadden mensen behoefte aan houvast over wat goed en fout was. Volgens historicus Chris van der Heijden waren de meeste Nederlanders tijdens de oorlog niet goed of fout, maar grijs: vooral bezig met het voortzetten van hun eigen leven.
‘It is altyd de fraach hoe’t jo sels west hienen ûnder dy omstannichheden’, zo stelt Oebele Vries in een interview in deze krant over zijn boek over Jan Bartele Vries uit Westergeast, een ‘foute’ Fries over wie men liever zwijgt. Toch zie je dat er steeds meer aandacht komt voor persoonlijke verhalen. Niet alleen van verzetshelden, maar ook van slachtoffers en mensen die ‘fout’ waren in de oorlog. Op deze manier krijg je een compleet beeld van de oorlog.
Vandaar dat wij in dit aprilnummer van de Westereender oorlogsverhalen vanuit verschillende invalshoeken vertellen. Dus niet alleen het verhaal van de verzetshelden en de verraders, maar ook van ‘gewone’ inwoners uit Noordoost-Friesland. Zo maakt het verhaal over de 11-jarige Pieter Dantuma uit Broeksterwâld, op pagina 15, indruk op mij. Hij was op het verkeerde moment op de verkeerde plaats.
Ik vraag me weleens af waarom verhalen over de Tweede Wereldoorlog ook 78 jaar na dato nog altijd blijven boeien. ,,Het zet je op scherp’’, zei een vriend laatst tegen mij die ook altijd naar series en documentaires over de oorlog kijkt. ,,We leven gelukkig niet in oorlog, maar door die verhalen ga je wel nadenken over hoe je zelf in het leven staat. Neem je het op de werkvloer bijvoorbeeld op voor de persoon die alleen staat, of ga je tegen beter weten in met de meute mee.’’
Daarmee sloeg hij de spijker op z’n kop. We hebben niet altijd invloed op de omstandigheden, maar we kunnen wel zelf kiezen hoe we hiermee omgaan. Zelfs in de oorlog, zo bewijst Edith Eva Eger met haar boek ‘De Keuze – leven in vrijheid’. Zij schrijft: ‘We kunnen er niet voor kiezen om een leven te leiden dat vrij is van pijn. Maar we kunnen wel de keuze maken om vrij te zijn, ongeacht wat ons overkomt. Niemand kan van jou een slachtoffer maken, dat kan alleen jijzelf’.
Edith Eva Eger werd in de Tweede Wereldoorlog gedeporteerd naar Auschwitz, moest daar dansen voor de beruchte nazi-dokter Josef Mengele en overleefde de holocaust. Zij inspireert mensen nog steeds om zich uit hun eigen gedachten te bevrijden met de woorden: ‘Ik nodig je uit om de keuze te maken vrij te zijn’.
Klasina van der Werf
14 april 2023